De dagen kunnen amper korter, de sfeerverlichting hangt al weken uit: ’t is bijna kerst! De kerstman brengt ons binnenko… oei.
De kerstman? Kwam die Santa Claus niet uit de pen van de Amerikaanse auteur Washington Irving? En baseerde die zich niet op… Sinterklaas?
Is kerstmis, het christelijke feest van de geboorte van Jezus Christus, niet een midwinterfeest, in onze streken vroeger het Yule- of joelfeest?
21 of 25 december, christen, moslim of vrijzinnige: wat weten wij eigenlijk nog van onze tradities? Weinig, zo blijkt. Zoals veel van de verhalen, gebruiken en vieringen is ook het joel- of kerstfeest in evolutie, en mag iedereen er een eigen invulling aan geven.
Dus waarom geen weetje dat hier in het frisse noorden bijna niet is gekend?
In de prachtige, Zuid-Franse Provence bestaat er een oud gebruik: les treize desserts de Noël. Het is een verwijzing naar het Laatste Avondmaal van Jezus en zijn twaalf apostelen. Met kerstavond zullen vele provençaalse families een grote schaal op tafel plaatsen. In de praktijk blijkt dat er soms, euh, wel wat méér dan dertien-in-dat-kerstdozijn zitten. We sommen even op:
Walnoten, hazelnoten, amandelen, gedroogde vijgen, rozijnen, dadels, pâte de fruits van kweepeer, “diverse geconfijte vruchten”, fougasse of ‘pompe à l’huile’: een hartig brood met olijven, spekjes en kaantjes, calissons uit Aix-en-Provence, sinaasappelen, clementines of mandarijntjes en een watermeloen die men na de zomer in een frisse kelder bewaarde.
De pointe zit hem ook hier weer in de staart: er wordt ook nougat geserveerd met kerst, en wel:
– de klassieke witte nougat met amandelen en pistaches
– zwarte nougat (zonder eiwit, dus heel hard) met donker gebrande amandelen
Deze laatste, le nougat noir, is volgens de meeste historici een duidelijke verwijzing naar het Kwade, terwijl le nougat blanc symbool staat voor het Goede. Een symboliek als het oosterse yin-yang.
Aangezien ‘zwarte nougat’ hier amper is gekend, is er geen vraag naar en focuste grootvader Vital Gormez zich op “de witte”… die intussen in vele varianten bestaat: met pistache, cranberry, sinaas, enz. In mooie zakjes, zelfs bio fairtrade, en in mooie blikken doosjes.
Keuze genoeg om elkaar dit jaar extra te verwennen met een mooie attentie… die al eeuwen teruggaat. Van het antieke Mesopotamië over de Arabische cultuur tot in Europa: wie lust nu géén nougat?
Zalige kerst!
